گرمازدگى

همان كسانى كه در زمستان وقتى كوچك‏ترين احتمال بارندگى را مى‏دهند چتر را همراه خود حمل مى‏كنند در تابستان، نه تنها خود را از آفتاب سوزان حفظ نمى‏كنند بلكه در زير آفتاب در باغچه‏ى خود در حالى كه دسته‏ى گلف يا بيل دست‏شان است، مشغول بازى و كار هستند و نتيجه‏ى غير معمول آن مشخص است.
گرمازدگى: گرمازدگى حالتى است كه دماى بدن انسان، به علت از دست رفتن مايعات زياد، بالا مى‏رود.
مهم است بدانيد كه هيچ كس از گرمازدگى در امان نيست، حتى آماده‏ترين ورزشكاران؛ به اين دليل كه هر چه ما گرم‏تر شويم، بيشتر عرق مى‏كنيم و اگر بيش از حد عرق كنيم، دچار كمبود آب مى‏شويم.
گرمازدگى به علت از دست رفتن آب بدن )دهيدراتاسيون( و يا در مواقع نادر به علت كاسته شدن از نمك بدن ايجاد مى‏شود، )ما نمك را از طريق عرق دفع مى‏كنيم(.
تشنگى اولين علامت احتمالى است كه با از دست دادن اشتها، سردرد، رنگ پريدگى، گيجى و علايم شبيه آنفلوانزا كه مى‏تواند با تهوع و استفراغ باشد، دنبال مى‏شود. در موارد شديدتر، ضربان قلب بالا مى‏رود و ممكن است تمركز مشكل‏تر شود.
خوشبختانه شما در چنين حالتى قرار نخواهيد گرفت. براى اجتناب از آن و در صورت لزوم مقابله با آن نكات زير را بخوانيد:

خود را از آفتاب دور نگه داريد.
 

اين يك اصل حياتى و واضح است؛ مخصوصا براى كسانى كه قبلا دچار گرمازدگى شده‏اند، در غير اين صورت على‏رغم استراحت و خوردن آب، دماى بدن به زياد شدن ادامه مى‏دهد.

آب بنوشيد.
 

دكتر كلر مى‏گويد: هنوز بهترين مايع براى رفع دهيدراتاسيون، آب است. بايد جرعه جرعه آب را خورد نه اين كه يك دفعه قورت داد. بهترين كار اين است كه قبل از قرار گرفتن در مقابل نور خورشيد، به اندازه‏ى كافى آب مصرف كنيد.

ميوه و سبزى بيشترى بخوريد.
 

اين غذاها حاوى آب بالا و نمك مناسبى است.

از مصرف قرص‏هاى نمك خوددارى كنيد.
 

اين قرص‏ها زمانى براى ورزشكاران و هر كسى كه آن را مى‏خواست، در دسترس بود. اين قرص‏ها امروزه به وسيله اكثر پزشكان، مضر شناخته شده است. آنها درست بر عكس عملى را كه از آنها انتظار مى‏رود، انجام مى‏دهند. افزايش نمك در داخل معده، مايعات را بيشتر در آن جا نگه مى‏دارد و در نتيجه مايع كمترى براى تعريق باقى مى‏ماند.

به شدت از مصرف الكل اجتناب كنيد.
 

مشروبات الكلى دهيدراتاسيون را سرعت مى‏بخشند و نبايد مصرف شوند.

از خوردن كافئين دورى كنيد.
 

كافئين نيز مانند الكل روند دهيدراتاسيون را افزايش مى‏دهد و ميزان تعريق را از حالت طبيعى بيشتر مى‏كند.

سيگار نكشيد.
 

سيگار كشيدن مى‏تواند رگ‏هاى خونى را تنگ كند و تطابق بدن انسان را با گرما كاهش دهد.

به آرامى خود را با محيط وفق دهيد.
 

شما نمى‏توانيد در همه حال در محيط داراى تهويه هوا كار و زندگى كنيد و در آخر هفته، سالم و سر حال بيرون برويد.

آرام‏تر برويد.
 

هر وقت كه خواستيد در هواى گرم بيرون برويد، بهتر است آرام‏تر راه برويد.

آب سرد روى خود بريزيد.
 

ممكن است خيس كردن سر و گردن با آب سرد مفيد باشد؛ زيرا آب تبخير مى‏شود و شما را سرد مى‏كند. در محيطهاى مرطوب، احتمالا اين روش فايده‏ى چندانى ندارد.

خود را باد بزنيد.
 

از روزنامه، روميزى و هر چه كه همراه داريد براى باد زدن خود استفاده كنيد.

خورشيد را فريب دهيد.
 

شما نمى‏توانيد با خورشيد مقابله كنيد پس كارهاى بيرون را خيلى زود يا دير انجام دهيد. در روزهاى گرم ما در صبح زود كارهايى را شروع مى‏كنيم و ساعت دو يا سه بعد از ظهر دست از كار مى‏كشيم.

اندازه‏گيرى وزن را مرتبا انجام دهيد.
 

گرمازدگى، لزوما در روز ايجاد نمى‏شود. هيدراتاسيون مى‏تواند در طول چندين روز به وجود آيد. دكتر ريزه مى‏گويد: در طول اردوى تمرينى، هر روز وزن بازيكنان را كنترل مى‏كنيم تا مطمئن شويم كه آبى كه اين ورزشكاران در هنگام تمرين از دست مى‏دهند، دوباره به آن‏ها برمى‏گردد.

به پيش‏بينى هوا كمى اعتماد كنيد.
 

ممكن است پيش‏بينى 5 سانتى‏متر برف در زمستان به 25 سانتى‏متر ريزش برف منجر شود؛ ولى در تابستان گرم و مرطوب، معمولا پيش‏بينى هوا درست است. هنگامى كه پيش‏بينى كردند هواى امروز آن قدر داغ است كه مى‏تواند تخم‏مرغ را در خيابان اصلى شهر سرخ كند، از بيرون رفتن چشم‏پوشى كنيد.

از كلاه استفاده كنيد.
 

ترجيحا نوعى را انتخاب كنيد كه روى گردن‏تان سايه بيندازد و تهويه خوبى داشته باشد. يك كلاه لبه‏دار كه داراى سوراخ‏هاى ريز زيادى باشد. رگ‏هاى خونى سر و گردن خيلى نزديك به سطح پوست هستند، بنابراين سريعا گرما را از دست مى‏دهند يا مى‏گيرند. فرق سر افراد طاس نيز خيلى حساس است.

پيراهن‏تان را درنياوريد.
 

دكتر لنى‏نالدر »مدير مركز تحقيقات عملكرد انسانى در مركز اوتا« مى‏گويد: با درآوردن پيراهن، گرماى بيشتر دريافت مى‏كنيد. هر وقت كه عرق مى‏كنيد، پيراهن به عنوان يك وسيله‏ى خنك كننده عمل مى‏كند و جريان هوا را از ميان خود عبور مى‏دهد.

پيراهن اضافى همراه خود داشته باشيد.
 

اگر پيراهن شما در اثر تعريق خيس شد، آن را در بياوريد و هر چه سريع‏تر بشوييد. نمك خشك شده از عرق شما به خاصيت تنفسى پيراهن آسيب وارد مى‏كند. آن را عوض كنيد و هر چه سريع‏تر بشوييد. پيراهن‏هاى تركيبى پنبه‏اى و پلى‏استرى بپوشيد.
اين پيراهن‏ها از پيراهن‏هاى 100 درصد پنبه‏اى و 100 درصد نايلونى بهترند.

رنگ‏هاى روشن بپوشيد.
 

رنگ‏هاى روشن، نور را منعكس مى‏كنند در حالى كه رنگ‏هاى تيره آن را جذب مى‏كنند.
گرمازدگى به علت نقص كاركرد سيستم تنظيم دماى بدن است كه دماى بدن را به طور خطرناكى بالا مى‏برد. علايم آن شبيه خستگى گرمايى است: گيجى و تهوع؛ به علاوه ممكن است شخص دچار گيجى و پريشان حالى شود و هنگامى كه بدن از تنظيم دماى خود عاجز ماند، شخص گرمازده معمولا تعريق نمى‏كند. البته ممكن است افراد جوان )زير 30 سال( به طور كامل تعريق كنند به شرطى كه در شرايط مطلوبى باشند. ممكن است غش كردن نشانه‏ى گرمازدگى باشد و يا مى‏تواند نباشد. اگر فرد زود به هوش آيد )در عرض 2 تا 5 دقيقه( به احتمال زياد نشانه‏ى گرمازدگى است. حمله‏ى كما مى‏تواند از ديگر نشانه‏هاى گرمازدگى باشد. اين امر بسيار حياتى است كه هر چه سريع‏تر بيمار را به اورژانس و پزشك منتقل كنيم، چرا كه در صورت تأخير مى‏تواند منجر به شوك يا ايست كاركرد كليوى شود.

هشدار پزشكى
 

كمك‏هاى اوليه در مورد گرمازدگى
 

گرمازدگى مى‏تواند كشنده باشد. تعداد زيادى از موارد معتبر نشان دهنده‏ى مرگ بار بودن اين بيمارى است البته هر چقدر هم هوا گرم باشد، هيچ كس يك دفعه از حالت سلامت به طرف مرگ نمى‏رود.
دكتر ريچارد كلر مى‏گويد: وقتى گرمازدگى مرگ‏بار مى‏شود كه علايم گرمازدگى و بعدا گرمازدگى، ناديده گرفته شود و يا دير تشخيص داده شود.
گاهى اوقات تمايز بين خستگى گرمايى و گرمازدگى مشكل است. بنابراين شخصى كه نتواند در مدت 30 دقيقه به درمان‏ها جواب دهد بايد به پزشك مراجعه كند. اگر دچار گرمازدگى شده‏ايد، بدترين چيز، از دست دادن تمركز و گيج شدن است. مشكل در راه رفتن و يا بى‏هوش شدن نشانه‏ى گرمازدگى است.
غير از مواردى كه گرمازدگى در پاركينگ بيمارستان اتفاق بيفتد، شما مى‏توانيد اين توصيه‏ها را تا رساندن بيمار و درمان او توسط پزشك انجام دهيد:

با آب، خنك كنيد.
 

به جاى قرار دادن فرد گرمازده در آب سرد، به وى آب بپاشيد. آب از روى پوست سريعا بخار مى‏شود و اثر خنك كننده دارد.

از تكنولوژى استفاده كنيد.
 

اگر امكان دارد شخص را نزديك دستگاه تهويه هوا قرار دهيد.

به فرد گرمازده، مايعات بدهيد.
 

آب، بهترين است، البته به شرطى كه فرد به هوش باشد.

از حوله سرد استفاده كنيد.
 

اين روش بهتر از قرار دادن فرد گرمازده در آب سرد و يخ است.
براى مثال تعمير سقف خانه، كارى بى‏نهايت گرمازاست. قير گرم حدود 160 درجه دما دارد. بسيارى از افراد كه زياد بالاى سقف ماندند، دچار هذيان شدند، شروع به دويدن كردند و از بالاى خانه افتادند.
چه كسانى بيشتر در خطر هستند؟ احتياطهاى لازم را در مورد اين افراد به عمل آوريد. دكتر كنى مى‏گويد: كودكان، از همه حساس‏تر هستند چرا كه غدد عرق آنها هنوز كاملا تكامل پيدا نكرده است. افراد مسن هم به خوبى آب بدن خود را تأمين نمى‏كنند.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387